G.M. Dreves, Analecta
Hymnica BV468 .E86
Vol. I. Cantiones
Bohemicae. Leiche, Lieder und Rufe des 13, 14, und 15 Jahrhunderts. Leiche to
Mary, Dorothy of Cappadocia. pp. 78-81 Latin followed by German verse
translation.
Vol II. Das Hymnar
der Abtei Moissac. Carmina scholarium Campensium. Cantiones Vissegradenses. 141
poems from Hymnarius Moissiacensis, followed by melodies and ms. page. Carmina
scholarium Campensia: 27 poems, some to saints Martin, Katherine, Andreas,
Nicholas. Cantiones Vissegradenses: 41 poems, some to saints Anna, Dorothy,
James, Elisabeth. 30 (p. 163) to a new bishop,
Jam consurgunt pueri,
Surgunt et majores,
Qui nostri episcopi
Diligunt honores.
Commonplaces of
classical and medieval heroic panegyric include
Mater ejus merito
Debet congaudere,
Quod tam probum filium
Meruit habere. (p. 163)
He is also
Cum sua progenie
Largus et benignus.
And his flock is
urged to adore his footsteps:
Et ejus vestigia
Pedum adorate.
Vol. III Konrads von
Haimburg und seiner Nachamer, Alberts on Prag und Ulrichs von Wessobrunn,
Reimgebete und Leslieder. Carthusian
poet Konrad 14th century. 70 poems by Konrad, the first 11 to Mary, the rest to
saints generally, and specifically to John the Baptist, Peter, Paul, Andreas,
James, Thomas, Philip, Mathew, Simon, Jude, Mathias, Barnabas, Luke, Stephen,
Clement, Lawrence, Sebastian, Florian, Vincent, Thomas Becket, George,
Christopher, Colommanus (monomartyr Austriae), Maurice, Dionysius (of Athens)
with description of his tortures, and a personal ending
Memor esto, quaeso, mei
Meque tuis precibus
Juva in conspectu Dei,
Ut in bonis actibus
Fide speque confirmatus,
Caritate fervidus,
A terrenis elevatus,
Supernorum avidus,
Nunc gustando, Dionysi,
Coeli fruar gaudiis,
Tandem tecum paradisi
Satier deliciis. (pp. 72-73)
Konrad seems to be
aware of possibilities of name Dionysius. See poems to St. Denis (Jahrtau II
314-315 AH VIII 119). One on the transfer of his relics (Jahrt II 315) by
Emperor Arnulf to church of St. Emmeram. See also AH XIII 105 ff., AH IV 126.
More saints: John
and Paul in 43; Achatius, Gregory, Ambrose, Augustine, Jerome, Martin (story of
the tree of Diana), Nicolas (now in trochees), Benedict, Antonius, Paul (primus
eremicola; still in trochees), Basil, Alex, Katherine (again the poem ends with
personal prayer for assistance from the saint). Next Agnes, Margaret, Dorothy,
Barbara, Lucy, Caecilia, Agatha (these also with personal request at end),
Ursula, Christina, who has Romanus-like accomplishments:
Felix, quam nec viperae
Ladere quiverunt,
Incantantem propere
Sed interemerunt,
Suscitas hunc hominem
Cunctis improvise,
Fundunt lac, non sanguinem
Mamillae praecisae.
Lingua dum praeciditur,
Famen non truncatur,
Qua dum judex jacitur,
Mox monoculatur. (p. 97).
Now to Anna,
Elisabeth, Mary Magdalena (final 2). Albert of Prague: 30 poems (pp. 105-68). 7
is on saint Erasmus, from Diocletian's time, able to draw serpent from statue.
Lengthier than usual request for intercession.
pp. 124-26 to saint Leonhart, taught by saint Remy. King and queen enter a grove in which queen
eats poisonous fruit and dies, to be revived by Leonhard, who then receives
much of the nemus as a reward from the king. He makes it into claustrum. Albert
connects with those cured by Leonhard.
poem 10 on
Wenceslas. poem on Agatha, whose breasts Quintianus tore out:
Tunc iratus Quintianus,
Ira furens ut insanus,
Jussit diutissime
Contorqueri tuas mammas
Dehinc et abscindi mammas
O vir impiisime,
Non confusus es, dixisti,
Amputare, quod suxisti
Solus tu in femina.
Me habere mammas gratas,
Integras, scias, sacratas
Domino in anima. (p. 131)
Two poems on Saint
Agnes. In the first her nudity is hidden by angelically provided (p. 132)
Densitate capillorum Saint Apollonia (cf. Milton's similar early description of
Eve), who endured (136-37) excussionem dentium.
Saint Barabara
(137-139); Saint Caecilia, Clara, Dorothy (with interpretation of her name as
anagram for divine qualities. Juliana. Katherine (poem concludes with Katherine
taking her place among the saints, many of whom are named, then request for
intercession pp. 149-150). Lucia (33 6-line stanzas), with play on lux, lucebat
early in the poem. Famous through Sicily. Maximian and Diocletian towards the
end of the poem also. Margarita, Antiochiaque nata, her enemy Olibrium, in two
poems (152-56).
Saint Scholastica,
with letters of name as anagram (without the h). Ursula, with rex Angliae, Pope
Cyriacus, prince of the Huns Julius at Cologne, Cordula (159-160). Anna,
Elisabeth. Hedwig, decus Silesiae, in iambics and trochaics. Mary Magdalene in
47 6-lne stanzas. Udalricus Wessofontanus pp. 171-198 46 poems, most on the
usual saints.
vol IV Liturgical
Hymns from Breviaries, Antiphons, Processionals. Liturgical poetry divides into
four kinds: Hymns, Sequences, Tropes, Rhymed Offices (p. 5). Hymn is liturgical
song which is neither a hymn for Mass nor an interpretation of a liturgical
text (trope).
vol V Liturgical
Rhymed Offices. 100 poems, many to saints. 14 kinds of verse forms (pp. 13-15),
according to Tybinus. Historiae Rhythmicae the medieval term for Offices
concluded with Psalms and reading.
vespers, matins, nocturn, lauds.
vol VI Ulrich
Stocklins von Rottach (Udalricus Wessofontanus) 1438-1443 Remigebete und
Leselieder. Orationes Rhythmicae.
historical incidents, acrostics, alphabetic poems. 24 (pp. 71-87),
Centinomium Beatae Virginis, 183 8-line stanzas, hexasyllabic lines. A dream
vision opening like Apocalypse of Golias?
25 (pp. 88-109) 10
stanzas begin with Ave, then 10 with Salve, then 10 with Gaude, then the
pattern is repeated. Next come 15 poems in abecedarium, 20 letters, followed by
7 more in the same form. The volume finishes with a series of rosarium-poems.
vol. V (Die
Ottoenzeit), fasc. III, ed. Karl Strecker, Norbert Fickermann, and Gabriel
Silagi, with Bernhard Bischoff, 1937-1979, as In Praise of the Cross, by Carus
Scotus, in the trochaic septenarius of Venantius Fortunatus' "Pange,
lingua" (2.2), 39 lines long, begininning:
Arbor alta, crux beata, virtus orbis
unica,
sola digna, salve, lecta ferre mundi
pignera..
Vol. 7 Prosarium
Lemovicense, Die Prosen der Abtei St. Martial at Limoges, from troparia of
10th, 11th, 12th centuries.
remarkable number of "a"-rhymes in prose.
AH 22 more on
saints, with Jerome pp. 123-129, with the first rhythmic, the second strophic?
the third Sapphic, the fourth and fifth rhythmic, the sixth rhythmic and iambic,
the seventh rhythmic, and there are 3 more.
AH 23 Liturgical
Hymns, then saints. some Sapphics (p.
179 to Gabriel, and elsewhere -- p. 41
) apparently reflection of Renaissance, but the form was used at the
beginning also. Elegiacs (pp. 82-83, on all saints). pp. 13-16 on the Nativity
looks Sapphic, but seems rhythmic?
Vol 24 Historiae
Rhythmicae Series Quarta. 100 poems. De Corona Spinea pp. 30-34 with specific
geographical references. This one resembles the transfer-of-courtoisie passage
in Chretien:
Hierusalem
atque Bisantium
Divae liquit
coronae pretium,
Ut Gallorum
fiat praesidium.
Fert magistra
mundi Parisius
Sertum lauro
sophiae dignius.
Venice also in this
responsoria to in 2 Nocturno. In Laudibus Antiphonae offers play on Paris:
Crucifixi spolia,
Crux, corona, clavi,
Transeunt a sedibus,
Quas foedabant pravi.
Ecce, fit Parisius
Paradisi risus,
Ubi viror oritur
Junci pulchri visus,
In quo sua messuit
serta paradisus. (p. 33)
poem 40, p. 127,
Stabat mater anxiata, part of large section on tribulations of Mary.
Augustinus
Hipponensis: SANCTI AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI Sermones inediti.
SERMONES ADMIXTIS QUIBUSDAM DUBIIS. (G,S)* SERMO XXV. De verbis Evangelii
Matth. XII, vers 41-50. Ecce plus quam Jonas hic, etc.
Quandiu tibi moras
facio! Quandiu te suspendo! Beneficium est, ut cito vincaris. Attende, inspice,
lege. Video te nolle. Da codicem. Ego lego: Haec eo loquente ad turbas.
Quis hoc dicit? Evangelista, cui si non credis, nihil Christus dixit. Si nihil
Christus dixit, Quae est mater mea? Christus non dixit. Si autem, Quae
est mater mea? Christus dixit, verum est [Col. 0937] quod
Evangelista scripsit. Vide, quid ante dixit. Haec eo loquente ad turbas,
mater ejus et fratres ejus foris stabant, volentes loqui cum eo. Nondum
aliquid nuntius ille nuntiavit, quem potes dicere fuisse mentitum. Quid
nuntiaverit vide, quid Evangelista praemiserit attende. Haec Domino
loquente ad turbas, mater ejus, et fratres ejus foris stabant. Quis hoc
dicit? Evangelista, cui credis, Dominum dixisse; Quae est mater mea?
Sed si haec dicta non credis, ut illa, Dominus ergo non dixit: Quae est
mater mea? Sed vere Dominus dixit: Quae est mater mea? Crede ergo
ei qui dixit, Dominum dixisse: Quae est mater mea? Qui enim dixit,
Dominum dixisse: Quae est mater mea? ipse dixit: Haec eo loquente,
foris
stabat mater ejus. Quare ergo negavit matrem suam? Absit! Intellige.
Non negavit, sed aliquid, quod faciebat, matri praeposuit. Postrema sola [(a)
1Kb] causa est quaerere, quare Dominus dixerit: Quae est
mater mea? Prima causa est videre, quod habuerit, de quo diceret: Quae
est mater mea? Habuit, foris stabat, loqui cum eo volebat. Dic mihi, unde
scis? Evangelista dicit, cui si non credidero, nihil Dominus dicit. Ergo habuit
matrem; sed quid est: Quae est mater mea? Ad ista, quae ego facio, Quae
est mater mea? Si dicas alicui periclitanti, et patrem habenti: Liberet te
pater tuus; quem scit ille non esse idoneum liberando filio suo, nonne
respondet tibi summa pietate, integra veritate: Quid est pater meus? Ad hoc
quod volo, ad hoc quod mihi nunc opus esse sentio, quid est pater meus? Ad
illud ergo, quod agebat Christus, quod vinctos solvebat, caecas mentes
illuminabat, interiores homines aedificabat, templum spirituale sibi
fabricabat, quae est mater ejus? Sed si putas ideo Christum non habuisse matrem
in terra, quia dixit: Quae est mater mea? nec Discipuli ejus habuerunt
patres in terra, quia dixit eis ipse Dominus: Ne vobis dicatis patrem in
terra. Domini verba sunt: Ne vobis dicatis patrem; unus est enim Pater
vester Deus (Id. XXIII, 9). Non patres non habebant, sed
ubi venturum est ad regenerationem, quaeratur pater regenerationis, non
damnetur pater generationis, sed ei praeponatur pater regenerationis.
VII. Ecce illud
magis attendite, charissimi fratres mei, illud
several entries in
Migne for mater gloriosa also
Several also In
Festo Mariae Nivis poems 63-100 on saints: Agrippina, Anno, Ansanus, Aspren,
Caloyrus, Donatus (3), Eleutherius, Pontian, Anastasius, Evasius, Firmina,
Fortunatus, Caius, Anthes (at Salerno), Galganus, Geminianus, Guido of
Aquensium, Herculanus, Januarius (2 Benevento), Imerius, and other local ones.
AH 25 Saints
Achatius to Eric.
AH 26 3
Reimofficien, Saints Eskillus to Margaret.
pp. 95-120 Saint
Jerome.
3 Poems on Saint
Jodocus, pp. 142-147, the first two of which are laid out, as usual, for times
of the day.
vol 43, no. 32,
published later in Monumenta Germaniae Historica Poetae Latini Medii Aevi
AH 40 poem 3, in
nativitate domini
opens with verb for
becoming human (classical precedent?
alliteration, virgae
virgo par patris ... summo spatio suavi stillicidio se ... gigas germine virgo
virum...flumina fluunt are these also
plays upon etymologies?
paradoxes also
abound
1a. Vergente mundi
vespere
Sol nascitur in sidere
Dum verbum humanatur.
Nature-topos in
stanza 2a:
Mirabilis est unio
Carnis cum Dei filio;
Obstupeat natura.
pp. 150-152, poems
on Benedict;
p. 151 poem 166, on
Saint Benedict, puer-senex:
3a. In aetate
iuvenili
Sensu vivens cum senili
Cuncta vicit vitia.
but also compared to
morning-star:
3b. Et ut stella
matutina
Vita lucens et doctrina
Plenus fulsit gratia.
also compared to
Elisha, David. poem includes a self-conscious author:
8a. Tuos servans
hostis ira,
Benedicte, nova mira
Quae nunc cupit nostra lyra
Dulci cantu promere. p. 152
Augustine was flos
doctorum as well as stella matutina (p. 143), as well as
...amoris philomena,
Sol refulgens, luna plena,
Tus ardens et os aureum (p. 144)
pp. 157-158 poem
174, on St. Brigid, opening with biblical flowers (Campi flos et lilium),
offering nature and
prima genitura, ending with Mary. see poem 170, p. 154, (15th century MS) on
Saint Bernard, which opens with Bernard as a flower:
Clarae vallis lilium
Claram in triclinium
Sumpsit Deus hodie.
Play on Clairvaux
pp. 186-189, poems
211-213, on St. Francis.
poem 211, 13th-14th
century MS: stanzas 5a and 5b offer same word in different cases, each of
previous hymn (vexilla regis prodeunt) and alliteration:
Tu pusilli pastor
gregis, Vita vitam imitatus
Tu vexilla summi
regis Morte mortem
aemulatus
Proferens insignia, Exprimis vestigia.
much play on funes;
paradox of vulnus sine vulnere
AH 41 The poems of
Christan von Lilienfeld -- also wrote Zebedides. 14th century. 158 pages.
pp. 114-116, 2 poems
to Mary, rosa speciosa ... flos vernalis ... flos virginitatis ... stella
matutina. The first poem consists of long strings of appositional phrases
she also combines
opposites. as
Spes reorum, pes claudorum.
Lux caecorum, os mutorum (p. 114)
She is also fons
vitalis ... fons iucunditatis (p. 114)
AH 42 Maria as Flos
humani generis (p. 97), flos humani generis. Amedeus Lausan., Homil., CLXXXVIII. then (p. 98), a bit more
self-consciousness on the part of the poet about naming, then outdoing instead
of fulfilling the category:
9a. Fons hortorum appellaris 9b. Tu pigmentis suavior
Et es stella dicta maris Cunctis rosis gratior
Atque portus salutaris, Omnique luce clarior,
Luna sine nubilo; Deum gestans gremio.
p. 99 she is Fons
hortorum nobilis, but also Sol eclipsim nesciens, Luna solem pariens, as well
as Viola purpurea, Vernans rosa.
50-line Planctus
animae contritae et compatientis, versibus paractericis, Flere volo begins
every line, and
ends every other.
pp. 165-66.
p. 157 De ss.
Scholastica, Dorotheam aliis, provides compendium of hagiographic topoi. Afra,
linea Emendationis (p. 158)?
versis ludentiubs,
pp. 166-167; leonine verses on death, pp. 170-171.
AH 53 Liturgical
prose
AH 54 second part
(pp. 143- 437) sequentiae rhythmicae et rigmatae, including some attributed to
Adam of Saint-Victor.
pp. 204-209 on the
crown of thorns. The first poem never uses spina, only diadema, but see AH
VIII.16 for full version. The second (p. 205) subjects spina to annominatio,
and does the same for fruit, flower, and crown . The third (p. 206) uses a
diminished vocabulary, avoiding flower, annominatio, using spina only once,
crown twice. The fourth (pp. 207-208) makes use of spina, diadema, corona,
annominatio, apostrophe both to the crown and to Sion filia, and is the
longest, (20 tercets). The fifth (pp. 208-209), Swedish, from 15th-century ms.,
relies heavily on annominatio, for spinis, spinam, spineti spinas, spinea,
spinae, and for immundum, immundis, mundum, mundavit (all in stanza 3), as well
as alliteration.
One particularly
popular sequence (pp. 234-235) on the Holy Spirit, variously attributed to King
Robert II of France (d. 1031), Hermannus Contractus (1054), Stephen Langton ,
Archbishop of Canterbury (1228), and Pope Innocent III (1198-1216). Dreves
finds most evidence for Innocent (p. 238). It offers rhyme, heavily reliant on
-ium, meter, tercets, apostrophe, antitheses:
4. In labore requies,
In aestu temperies,
In fletu solacium.
7. Lava, quod est
sordidum, 8. Flecte, quod est rigidum,
Riga, quod est aridum, Fove, quod est frigidum,*
Sana, quod est saucium; Rege, quod est devium
·
·
in second stanza the spirit was
apostrophized as Dulce refrigerium.
·
·
in
labore requies can be found among many other antitheses in Migne Vol. 83 [OPERA OMNIA S. ISIDORI.] AD S. ISIDORI
HISPALENSIS OPERA APPENDICES. Auctor incertus: APPENDIX XXI. LIBER DE NUMERIS,
De quo in Isidorianis, cap. 63, n. 10 et seqq. (C,G,S)*
Anima quid est? et
si est aliqua res, unde animae fiant?
Quid ipsa est, quod nomen ejus, quem usum in rebus conditis. Vivit, an non? si
vivit, quid confert universitatis affectibus? beatamne vitam ducit, an miseram?
Quid ergo anima est? Coelum non est, neque terra, neque aer, neque ignis, non
aqua, non Deus, non sidera, non de anima patris neque matris venit, ut multi
aestimant. Non visus, non auditus, non odoratus, non gustus, vel alia caetera,
quae memorare longum est, quae sunt in coelo, sive in terra, quod anima non
est. Unde ergo anima ex Deo data est, ex nihilo facta, et a Deo creata, ut ipse
Dominus per Isaiam dicit: Omnem flatum ego feci, id est, omnem animam;
et in Psalmo similiter ait: Qui finxit sigillatim corda eorum, id est,
animas, quia corda hominum [Col. 1296B] candelabra animarum
sunt. Quid itaque est anima, breviter dicendum est, quod Deus tacuit in suis
Scripturis. Anima vero est vita rationabilis, et sensibilis, vivificans spiritualiter,
et invisibiliter, et mirabiliter omnia viscera ac membra totius corporis intus
et foris, jussu sui Creatoris, et miro modo ministrans quinque corporis
sensibus, quia 400 per oculos videt, per aures audit, per
nares odorat, per gustum discernit sapores, per tactum tota membra regit; quae
quadrimoda ratione spiritualiter subsistit, id est, sensu, sapientia,
cogitatione, voluntate. Sensus pertinet ad vitam, sapientia ad intelligendum,
cogitatio ad consilium, voluntas ad defensionem. Anima etenim dum una res est,
multas species et ornamenta ita in se habet. Quae dum spirat spiritus est, dum
sentit sensus est, dum sapit animus est, dum intelligit mens est, dum recte
discernit ratio est, dum consentit voluntas est, dum recordatur memoria est,
dum membra vegetat anima est, dum bene vivit imaginem Dei habet, dum bene
ornata Deo et angelis placita, [Col. 1296C] dum virtutibus
bonis plena Trinitatis est cathedra. Ornamenta vero animae haec sunt. Per
auditum credit, per desiderium quaerit, per sapientiam invenit, per orationem
petit, per gratiam accipit, per humilitatem custodit, per misericordiam
occurrit, per benignitatem indulget, per doctrinam acquirit, per poenitentiam
componit, per exemplum pulchra, per scientiam lucida, per zelum bonum libera,
per mansuetudinem plana, per prudentiam cauta, et clara, per simplicitatem
sincera, per stabilitatem sobria, per justitiam recta, per patientiam
longanima, per obedientiam parata, per actionem munda, per spem tensa, per
abstinentiam temperata, per castitatem sancta, per gaudium spirituale laeta,
per confessionem aperta, per martyrium ornata, per unitatem catholica, per
concordiam pacifica, per dilectionem proximi larga, per charitatem Dei
perfecta. Haec sunt ornamenta animae. Necessitates corporis istae sunt: in fame
cibus, in siti potus, in labore requies, in fatigatione somnus, in
delectatione, [Col. 1296D] et taedio carmen, in dolore salus,
in imbecillitate virtus, in tunore refugium, in tenebris lumen, in bello pax,
et alia multa, quae modo causa brevitatis longum est dicere. Sicut sine his
itaque necessitatibus caro humana non potest feliciter vivere, ita anima sine
suo necessario non potest in corpore perfecte stare. Cibus namque animae est
praeceptum divinum, potus ejus oratio pura, balneum ejus jejunium legitimum,
vestimentum ejus eleemosyna de propria substantia, organum ejus laudatio Dei
assidua, requies ejus perfecta paupertas, salus ejus corporis infirmitas,
refugium ejus pura poenitentia, pax ejus charitas plena. O homo, quicunque es,
his duabus substantiis, ut praediximus, constitutus, id est, corpore et anima,
imitare Christum et sanctos Patres, qui te praecesserunt; disce humilitatem a
Christo, devotionem ex Petro, charitatem ex Joanne, obedientiam de Abraham,
hospitalitatem de Lot, longanimitatem de Isaac, tolerantiam de Jacob,
patientiam de Job, castimoniam [Col. 1297A] de Joseph,
mansuetudinem de Moyse, constantiam de Josue, benignitatem de Samuel,
misericordiam de David, abstinentiam de Daniel, eleemosynam de Tobia, theoricam
ex Heli, actualem ex Paulo, poenitentiam lacrymosam ex Maria Magdalene, puram
confessionem ex latrone, martyrium de Stephano, largitatem de Laurentio.
pp. 239-244 three
poems, attributed to Adam of Saint-Victor, on Pentecost.
pp. 323-328, three
poems attributed to Adam of Saint-Victor on
assumption of Mary.
poem 204 heavy with apostrophic appositions,
involved with -i-
sounds.
vol. 55 Commune
Sanctorum
typical antitheses
in poem 4, p. 7, MSS from 1363 and later, introduced with musical matter, then
adds Verbum dei, martyrdom, with list of saints and places:
5.
O quam mira haec sophia 6. Roma
necat Petrum cruce,
Et
quam nova caeli via! Paulum
ense, et sic duce
Vincit, qui occiditur. Christo mundus vincitur.
poem 7 (pp.
11-12) contains allegorizations of
figures of Matthew, Mark, Luke, and John, MSS 12th, 13th, later centuries. xxxa
scheme for the first
six stanzas, then
some variety.
poem 93, pp. 111-112
13th and 14th century MSS; after 8 3-line stanzas, each of which ends with
"O Bernarde",
the poem finishes
with four 4-line stanzas, the first of which is:
Ministrantium
Filium,
Propinantem
Spiritum
Cernis,
Patrem luminum,
O Bernarde;
poem 156 pp. 177-178 on William the Great, the
ermit -- French author, because of biblical references and the words divinisas
and mina (Mone).
pp. 151-163 poems on
Frances of Assisi
poem 131 contains 8
3-line stanzas xxa , then 4 f-line stanzas, with xxxa
Here is what I have
found on the basis of scanning one collection of Latin hymns in pursuit of
aaax:
ed. F.J. Mone,
Lateinische Hymen des Mittelalters, Freiburg, 1854.
Ave
maris stella,
veri
dei cella,
gratiarumm
mella
dans coelestis ros:
maris
felix sportuus,
voluptatis
hortus,
in
quo est exortus
deitatis flos.
stella
tu serena,
solis
luce plena,
dudlcis
et amoena
tu sanctorum dos. (pp. 220-225 for the whole poem)
However, the poem
changes the x rhyme every twelve lines, and uses only one-syllable words for
the x rhyme. It is 348 lines long, and the editor cites 12th-century Latin and
13th-century German analogues. Next trip to the Widener I'll look up the
editions he cites.
Another poem on Mary
uses the scheme in tercets, aax, with the same x for the entire 57 lines. The
first 6 lines:
Gaude
stella clara maris,
qua
sub nato principaris
santctorum collegio.
Gaude
mater singularis,
quae
semper verbo probaris
miro
privilegio. pp.
198-199 for the whole poem
Another poem on Mary
in tercets (pp. 136-138) uses the same x (-itur) for 114 lines, then, for the
last two tercets uses -ibus for the x.
Another poem to
Mary, in five-line stanzas, aaaaa, goes on for 55 lines in monorhyme, and in
the last two stanzas gives bbbba.
Yet another poem to
Mary offers aaax, but changes the x every 8 lines; the first 8 lines:
Salve
mater speciosa,
jam
in coelis gloriosa,
te
laudamus pretiosa
per bissena gaudia.
Quorum
primum habuisti,
quando
Christum concepisti,
Gabrielem
audivisti:
"ave plena gratia!" pp. 170-171 for the whole
poem
a 64-line poem
follows the aaax pattern from l. 17 on, picking up the previous stanzas a;
sample stanzas:
Dominuus
te procreavit
et
ornatam coronavit,
coronoatam
ordinavit
suo dilecto filio. 20
Tecum
qui inhabitavit,
requievit
et cubavit,
carnem
sumptam immolavit
crucifixus pro populo. pp. 90-91 for the whole
poem
For the first 36
lines, a poem on Christ's nativity preserves the same x, then shifts for 3
stanzas to a different x, then returns to the original x, with a problematic
final stanza. Sample:
Castitatis
in tenorem
plasma
gignit plasmatorem, 10
virgo
parit amatorem,
lactat patrem filia.
Argumentum
geniturae
hujus
nescit jus naturae,
suae
legis facto jure 15
stupet de potentia.
Coelum
terris inclinatur,
homo-deus
adunatur,
adunato
famulatur
coelestis familia. 20 pp. 85-86 for the whole poem
p. 425 of
Jahrtausend I: De Vanitater Mundi -- 10 8-line stanzas fourth and stanzas:
Dic,
ubi Salomon,
olim tam nobilis,
Vel
ubi Samson est,
dux invincibilis,
Vel
pulcher Absalon,
vultu mirabilis,
Vel
dulcis Ionathas,
Multum amabilis?
Quo
Caesar abiit,
celsus imperio,
Vel
Dives splendidus,
totus in prandio?
Dic,
ubi Tullius
clarus eloquio,
Vel
Aristoteles,
summus ingenio?
Jahrtausend I pp.
324-327 Ad Singula Membra Christi Patientis Rhythmus by Arnulf of Lowen.
Jahrt II pp. 37-38
Boy Bishop, with refrain (AH xx.136)
p. 38 Eselfest,
festum asinorum, 7 five-line stanzas, with fifth line a refrain, Hez, sir asne,
hez!
Jahrt II pp. 466-467
(AH XLVI, 349) Planctus Animae Damnatae 15th century. Dreves finds it
folk-like, engraved on a tomb or written under a picture.
Jahrt 465-66 De Die
Iudicii Rhythmus -- much alliteration, annominatio. part of a larger poem
Jahrt I Adam of
Saint-Victor Migne 196.1423ff. AH VII, VIII ?
On the trinity,
Profitantes unitatem PL 178 910 ff.
terms of logic play
significant role: difference, relative and substantive, simplex, triplex, minor
efficacia
apposition or
schesis onomaton providing plurality in unity:
Pater,
proles, sacrum flamen
Deus
unus; sed hi tamen
Habent quaedam propria;
Una
virtus, unum numen,
Unus
splendor, unum lumen,
Hoc una, quod alia.
effective,
final, formal, material causation:
Nil
in Deo praeter Deum
Nulla
causa prater eum,
Qui causat causalia;
Effectiva
vel formalis
Causa
Deus et finalis,
Sed nunquam materia.
Jahrt II on the
trinity p. 181 AH xxiv.13 trinitas ... aequalitas ... unitas ... identitas ...
pluralitas see also AH v.19ff.
pp. 181-182, also
given as ah xxiv.13 pluralitas ... simplici ... simplicitas ... multiplici
p. 188 AH IX.13,
13th, 14th century, pares, pari, as well as amor. sixth stanza:
Amor natum humanavit,
Per quem pater reparavit
Jahrt I p. 260 Adam
of StV -- annominatio in poem on Christ's birth:
Creatura creatorem,
Creaturae pretium.
later in same poem
(p. 261) stanza 12 explicates stanza 11:
11.
Frondis, floris, nucis, roris 12.
Frons est Christus protegendo,
Pietati salvatoris Flos dulcore, nux
pascendo,
Congruunt mysteria: Ros caelesti gratia.
Consider Adam as
competitor of Alanus, avatar of Donne, in using mathematical, logical terms to
represent the unrepresentable.
Jahr II 254 (AH
X.87) 14th century Franciscan Breviary. Mary as snow.
Jahr II 262-3 (AH
II.45?) 10th century hymnal of Moissac Stumpf Reime strophes 5 and 9 dependent
on Venantius Fortunatus; heavy with p's:
Malum quod Eva et coluber
Pomo patrarunt pariter,
Hoc sola totum pepulit,
Dum virgo Christum peperit.
Many Mary poems
should share material with poems on Christ's nativity, and with poems on
trinity.
Joseph Szoverffy,
Hymns of the Holy Cross, Brookline 1976, Traditio 10 (1954) 275-322.
JS Annalen der
lateinischen Hymendichtung, Berlin 1964-65, 2 vols. reviewed by Dronke, Journal
of Theological Studies 2d series 17 (1966) 496-502.
JS "Klassische
Anspielungen und antike Elemente in mittelalterlichen Hymen, Archiv fur
Kulturgeschichte 44 (1962) 148-192.
JS,
"Hymns" in New Catholic Encyclopedia, NY 1967 vol. 7 pp. 287-96.
Wilhelm Breuer, Die
lateinsiche Eucharistiedichtung etc., supplement to MJ 2, 1970.
Franz Wellner,
Samtliche Sequenzen von Adam von Saint-Viktor, Munich 1955.
A.S. Walpole, Early
Latin Hymns, Cambridge 1922. 5th-century Sedulius' hymn, A solis ortu cardine,
23 4-line stanzas, iambic dimeters, alphabetic, Christ as man and god. Extracts
were used in offices of the church
(a-g at Christmas,
HILN at Epiphany, KM sometimes too, and others p. 150) "This poem, which
is distinguished by a clear and simple style free from all discordant artifice
or verbiage, and at times rising into real poetry...(149-150)" Walpole
indicates allusions to Biblical passages, other poems by Sedulius himself as
well as other early Christian writers.
On Venantius
Fortunatus (p. 164) "between his best and his worst work there is a very
wide gulf." Some short pieces are frivolous, his royal panegyric
exaggerated and obsequious -- but his Christian hymns are "models of what
Christian hymns should be. (165)"
Ennodius (473-521)
"a man of marked ability and rhetorical power, but no poet." Imitated
Ambrose, but his poems were "too artificial, antithetical and difficult to
come into general use." (159)
language as
treasure-trove and prison house.
Flavius (d. 591)
36-line rhythmical hymn contains interesting sonic problems set and solved: in
l. 21, lavator toris accubat, 6 of the 8 syllables are "ah"; all
substantive words in l. 29 alliterate carnis ac cordis carcere; in l. 17, the
first of Christ speaking to Peter, each word contains an i, permitte Simon
ablui. l. 28, quae sorde tergunt saecula seems to echo Ambrose's l. 31 of amre
Christi: tersisse mundi pulverem, which Walpole indicates Ambrose had used in
an exegesis of Psalm 118.2.8.
poetry distinguished
from history -- remarks on Venantius Fortunatus and Gregory of by Judith
George, Marc Reydellet and others, including recent Speculum:
George, p. 128-129:
"The implication in Gregory is rather that the Jews took three days to
think the matter over and came to a studied and rational conclusion. The poet
gives the more dramatic impression --
that the threat of violence certainly hastened the Jew's decision, and that
Avitus had to be summoned to rescue them from a lynch-mob (ll. 83-84). Gregory's account ... is more simplistic
and two-dimensional, a hagiographic approach which ignores other chains of
causation. In contrast, Fortunatus' account is vivid and
dramatic, amplifying
the religious reasoning, but also adding the political and secular elements of
civil and religious alienation, to give what one might argue to be a more
subtle and perceptive version of cause and effect In an important sense, the
poet's version tells us more than the historian's."
Marc
Reydellet offers approximately the same perception when he says, "...si on
considère l'analyse de la mentalité de l'èpoque, c'est Fortunat qui est
l'historien et Gregoire le poète," as quoted by Niklaus Staubach,
"Germanisches Konigtum und lateinische Literatur vom funften bis zum siebten
Jahrhundert,"
Fruhmittelalterliche Studien 17 (1983), p.
47. See also C. Carozzi, "Le Clovis de Grégoire de Tours,"
Le Moyen Age 98
(1992), pp. 169-185.
Paradoxes,
comparisons, topoi, rhythms, rhymes, allusions to bible, classical literature,
earlier hymns.
Martha Bayless,
Parody in the Middle Ages, Ann Arbor 1996 PA8030.P35.B39
Helga Schueppert,
Kirchenkritik in der lateinischen Lyrik des 12. und 13. Jahrhunderts, Munich,
1972.
Dietz-Ruediger
Moser, "Lachkultur des mittelalters etc." Euphorion 84 (1990) 89-111,
and Gurevich in Euphorion 85 (1991) 423-429, with more Moser, 430-437.